Meer winnen door geluksrituelen. Heeft het echt zin?

De 54-jarige Saskia uit Amsterdam wordt wel heel letterlijk achtervolgd door prijzen van de Postcode Loterij. Zo won ze in 2006 al 54.000 euro, in 2010 kwam daar nog eens 4000 euro bij, en in 2016 won de Amsterdamse opnieuw, ditmaal 12.500 euro. Het opmerkelijke aan dat laatste gewonnen bedrag (althans, voor nu laatste) is dat de prijs op het huisadres viel waar ze 16 jaar geleden al was vertrokken. Sommige spelers lijken het geluk dus altijd aan hun zijde te hebben. Anderen proberen het geluk aan hun zijde te krijgen door allerlei geluksrituelen uit te voeren. Maar heeft dat wel zin?

Iedereen die wel eens in het casino komt, heeft het ongetwijfeld wel gezien; spelers die een heel ritueel uitvoeren om zo het geluk aan hun zijde te krijgen. Een schietgebedje doen, een gekke onderbroek aan, of nog even over een geluksbonnetje wrijven. Want, zo denken veel spelers, door een speciale handeling uit te voeren, wordt de winkans ineens een stuk groter.

We hebben bijna allemaal een bijgeloof

In het casino zou 80% van de gokkers dan ook één of meerdere bijgeloven hebben. Veel mensen hebben een geluksnummer en wijken nooit en te nimmer af van dat ene nummer. Roulette spelen wordt altijd met hetzelfde nummer gedaan en nummer 13 is taboe. Ook zijn er de alom bekende verhalen van mensen die niet de speelhal niet betreden zonder hun favoriete kledingstuk.

Bekende voorbeelden daarvan zijn hoe sommige pokeraars een heel pokertoernooi afwerken in hetzelfde shirt en hoe veel casino bezoekers in China een rode onderbroek aandoen. Hetzelfde zien we met geluksvoorwerpen. Denk aan het voortdurend dragen van dezelfde hoed tijdens het pokeren, of een gelukspoppetje op de kaartenset. Maar ook een klavertje vier mag bij veel spelers niet ontbreken. Het niet dragen van een bepaald kledingstuk zorgt zelfs voor een paniekaanval en zou ongeluk opleveren. En vermijden we stiekem niet allemaal het onder een ladder door lopen? Bijgeloof is overal en iets van alle tijden. Maar het casino is een plek waar het bijgeloof wel heel erg prominent aanwezig is.

Als er zelfs complete rituelen zijn

Sterker nog, veel casino liefhebbers hebben zelfs een compleet ritueel voordat ze het casino binnenstappen. Zo moeten sommige casino gasten zichzelf mentaal klaarstomen door hun lievelingslied te luisteren of hun favoriete maaltijd te nuttigen. Andere spelers slaan een kruisje voordat ze inzetten aan de roulettetafel en een kus op de poker chip is ook niet ongewoon. Toch hangen de rituelen helemaal af van de speler in kwestie. Vaak is een ritueel het gevolg van een persoonlijk verhaal en heeft het een lange voorgeschiedenis.

Geluksrituelen in de topsport

Een van de disciplines waar deze rituelen het meest zichtbaar zijn is de topsport. In zijn autobiografische boek Het Engeltje spreekt ex-doelman Hans van Breukelen over een hele reeks rituelen, die ervoor zorgden dat hij zich zekerder voelde tussen de palen. Vanwege zijn katholieke geloofsovertuiging deed hij tijdens zijn carrière altijd een schietgebedje voor de wedstrijd en mocht ook het welbekende kruisje slaan niet ontbreken.

In de week die aan een toernooi vooraf ging, scheerde hij zich niet. Ook was de volgorde van alledaagse activiteiten van levensbelang. Eerst altijd zijn rechterkous aan doen, dan zijn scheenbeschermer en voetbalschoen aan, en daarna pas de linker. Een andere volgorde was niet mogelijk.

Elke wedstrijd weer, jaar in, jaar uit. De ex-doelman van het Nederlands elftal kent naar eigen zeggen geen topsporter die niet gevoelig is voor bijgeloof. Bij Feyenoord liet clublegende Willem van Hanegem bijvoorbeeld een roodwitte bal drie keer stuiteren in de stadiontunnel van De Kuip; alleen als de bal tegen het plafond stuiterde, wist hij dat ze zouden winnen.

Geluksrituelen bieden meer houvast

Bijgeloof en sport zijn dan ook onlosmakelijk aan elkaar verbonden. Sporters en vooral topsporters kampen namelijk voor elk duel met een sterk gevoel van onzekerheid. Dit wordt naarmate de wedstrijd dichterbij komt alsmaar sterker. Een vast ritueel geeft de speler dan ook meer houvast en zorgt ervoor dat de sporter tot bedaren komt. Vooral voor het zelfvertrouwen zijn geluksrituelen belangrijk.

Geluksrituelen hebben op zichzelf dan ook geen effect op de uiteindelijke uitkomst. Ze laten topsporters en ook andere mensen sterker in hun schoenen staan. En daardoor wordt er wel met meer overtuiging en durf gespeeld. Zowel op het voetbalveld als in het casino. En heeft de Amsterdamse geluksvogel Saskia dan wel een bepaald geluksritueel? Nee, haar enige advies is om te verhuizen naar de straat waar zij woont. Want waar zij woont, daar vallen altijd de prijzen. Wat een geluksvogel is het ook.